W ramach Narodowego Czytania przypomnieliśmy sobie tło historyczne w powieści „Nad Niemnem” oraz problemy polityczne i społeczne. Czytelnicy z Dyskusyjnych Klubów Książki zarówno młodzi jak i starsi przyznali, że powieść jest wezwaniem do patriotyzmu i wierności wobec ziemi i przeszłości. Eliza Orzeszkowa wskazuje nam groźbę zagłady duchowej, emigracji wartościowych i twórczych warstw społeczeństwa. Zwraca uwagę na narastającą bierność, konflikty idei i postaw, dylematów „być” czy „mieć”. Postawy te brzmią zaskakująco aktualnie. Natomiast ocena Powstania Styczniowego wobec zaborcy na tle postaci dwóch skonfliktowanych ze sobą pokoleń jest niełatwa. Jednak powieść „Nad Niemnem” przynosi optymistyczne rozwiązanie polegające na odnowieniu duchowym i pojednanie między dworem, czyli elitami a zaściankiem ludzi słabo wykształconych.
